Volgens fysioloog dr. Hans Keizer hebben we veel belang bij een goede ademhaling: het brengt ons mentaal en fysiek in balans. We doen het ons hele leven lang, duizenden keren per dag: ademhalen door gebruik te maken van het middenrif. Maar we doen het niet altijd even goed, zeker niet in stressvolle tijden zegt hij in het artikel: Hoe een slechte ademhaling tal van lichaamsprocessen kan verstoren op nu.nl van 10 juli 2019.

In negen vragen beschrijft hij duidelijk de fysiologische werking van de ademhaling en het belang van een goede verhouding tussen zuurstof en koolzuur voor een gezonde Ph waarde of zuurgraad. Waarbij stress een belangrijke veroorzaker is van een verkeerde ademhaling.

Middenrif en het niet diep kunnen ademen

Auteurs: Jacquelien en Marco de Jager, grondleggers van Breathfulness en van de enneagram dimensie: de levensfasen.

 

De aandacht in het artikel op NU.nl lag op een langere uitademing. Fysiologisch bekeken reguleert het ademhalingscentrum in de hersenstam de ademhaling op basis van de koolzuurconcentratie in het bloed en houdt zo het koolzuurgehalte in het bloed bijna constant. Daarmee wordt ook de zuurstofconcentratie in het bloed op peil gehouden. Maar als mens zijn we een holistisch wezen en doet ademen (het gebruik van het middenrif)  zoveel meer.

Het is interessant om te kijken waarom we in stressvolle tijden verkeerd gaan ademen: niet diep kunnen ademen en niet goed kunnen doorademen. Wat is de aanjager?
Binnen het Breathfulness harmoniserend ademen gebruiken we juist een kortere uitademing, waardoor we zien dat de dieperliggende oorzaak van het niet diep kunnen ademen en niet goed kunnen doorademen opgespoord en aangepakt wordt. Ook de inademing wordt geoptimaliseerd, zodat de levenskracht en innerlijke rust toeneemt.

In dit artikel nemen we je mee naar belangrijke en essentiële aandachtsgebieden van de ademhaling (het gebruik van het middenrif) en richten we ons voornamelijk op de uitademing.

 

Ademen is meer dan het fysieke proces om te leven

De ademhaling is de sleutel tot het leven. Vanaf je eerste ademteug bij de geboorte tot aan je laatste ademteug bij het overlijden is de adem je verbinding met het leven. Je kunt een maand leven zonder voedsel, een aantal dagen zonder water, maar na een paar minuten zonder zuurstof ontstaan er al problemen. Toch is ademen, de beweging van het middenrif, meer dan alleen zuurstof opnemen en koolzuur afgeven.

Naast zuurstof neem je met de inademing ook levensenergie op. Chi of prana zoals het in de oosterse geneeswijzen genoemd wordt. Door in te ademen neem je het leven in je op en voed je de cellen. Je laat met de inademing de levensenergie binnen en stelt je open om te ontvangen.

Door de ontspanning bij de uitademing geef je je lichaam de kans om de ingeademde levensenergie te verspreiden. Met de uitademing laat het lichaam los wat niet meer voedend is. Naast koolzuur laat je met de uitademing ook andere ‘afvalstoffen’ los, zoals spanning, pijn en doorleefde emoties. Hier komen we in het artikel verder op terug.

 

Ademen is leven, leven is ademen

Als mens ben je zoveel meer dan het fysieke lichaam. Ademhalen geeft je letterlijk ademruimte, bestaansrecht en ondersteunt je om je lichaam vitaal en zuiver te houden. Een goede en volledige ademhaling – waarbij je diep kunt inademen en goed kunt doorademen – heeft invloed op lichaam, geest en ziel. Een optimale ademhaling is van essentieel belang voor je algehele Wel-Zijn. 

Uit het boek Breathfulness als weg naar een verruimd leven

Inademen is een proces van toelaten. Toelaten en openstaan om te ontvangen. Naast het inademen van lucht is de ademhaling tevens een sleutel in de vier onderliggende processen.

• Lichaamsbewustzijn: het toelaten van voedende energie voor je lichaam, waardoor de cellen hun functies beter kunnen uitoefenen.
• Emotionele balans: het voelen, erkennen en doorleven van emoties.
• Mentale helderheid: bekrachtigende en liefdevolle overtuigingen kunnen ontvangen en jezelf eigen maken.
• Spiritueel bewustzijn: verbinding voelen met je bron (kern, universum, God) en ervaren wat je werkelijk bent.

Uitademen is een proces van loslaten en ruimte creëren. Loslaten in de vorm van accepteren zoals het is, geen verzet en onnatuurlijke controle uitoefenen.

• Lichaamsbewustzijn: het loslaten van afvalstoffen, waardoor de vervuiling in het lichaam opgeruimd wordt en de zuurstof en voedingstoffen weer beter bij de cellen kunnen komen.
• Emotionele balans: loskomen van de emotionele lading, niet vasthouden aan het verleden, maar ruimte creëren voor wat er nu is.
• Mentale helderheid: doorbreken van beperkende en blokkerende gedachten en overtuigingen, waardoor ze steeds minder invloed op je hebben.
• Spiritueel bewustzijn: bevrijden van vernauwd bewustzijn en controle vanuit je mind, waardoor je meer kunt leven vanuit de verbinding met je bron.

 

Een rustig gebruik van het middenrif

Een natuurlijke ademhaling is rustig, volledig – dat wil zeggen zowel in je buik als in je borst – en ontspannen. In de huidige, drukke samenleving zijn velen de natuurlijke ademhaling vergeten. Stress is een belangrijke veroorzaker van een verkeerde ademhaling, van het niet diep kunnen ademen en het niet goed door kunnen ademen. Het jachtige tempo, het vele moeten, de hoge (werk)druk brengt je ademhaling omhoog (borstademhaling), versnelt het ritme en beperkt de werking van het middenrif.

Het menselijk lichaam is niet gebouwd om continue of langdurig gespannen te zijn. Dit creëert extra stress. Met als gevolg schouder- en/of nekpijn, hoofdpijn, slaapproblemen, hartklachten, opgejaagd gevoel, etc. Op de ademhaling heeft stress primair een effect op de uitademing. Hoewel velen denken dat het gaat om beter inademen, ligt de verstoring vaker in de uitademing. De manier hoe je uitademt is direct van invloed op je inademing; het bepaalt in welke mate je het middenrif kunt aanspannen. Veel ademhaling gerelateerde problemen of verstoorde fysiologische processen zijn het gevolg van een gespannen, gecontroleerde uitademing; een geforceerd gebruik van het middenrif. Dus ook vanuit de technische kant bekeken is de uitademing in het algemeen het aspect waar als eerste de aandacht naar toe moet gaan om te ademhaling te optimaliseren.

 

Aandacht nodig voor het middenrif en de uitademing

Vanuit het oerritme van je lichaam volgt ontspanning op een inspanning. Ook je ademhaling volgt dit oerritme. Inademen gevolgd door uitademen: opnemen en laten gaan, spanning en ontspanning.

Een gespannen uitademing (er blijft een spanning aanwezig op het middenrif tijdens het uitademen) is dé beperking om optimaal en vol in te ademen. Als we naar de natuurlijke beweging van de spieren kijken – ademhalen is een spierbeweging van de primaire ademhalingsspieren middenrifspier (diafragma) en tussenribspieren – is de inademing aanspanning van de spieren en de uitademing ontspanning van de spieren.

Spieren willen van nature in een ontspannen staat zijn, omdat ze van daaruit een maximaal inspanning kunnen doen. Dit betekent dus dat de uitademing zo ontspannen mogelijk moet zijn en dat bereik je door niets te doen! Als je na de inademing niets doet, geen invloed meer uitoefent op de ademhalingsspieren (middenrifspier en tussenribspieren), dus niet bezig gaat met het beïnvloeden van je uitademing, ‘veren’ deze spieren automatisch terug in een ontspannen staat, de ruststand. Dus zonder spanning zal er een maximale uitstroom van lucht zijn!

De middenrifspier – de grote koepelvormige spier aan de onderzijde van de ribbenkast en bovenzijde van het buikgebied – ‘veert’ weer terug omhoog en de tussenribspieren maken de borstkas automatisch weer kleiner. De longen hebben geen spieren, maar zijn voor het opnemen van zuurstof afhankelijk van de beweging van de borstkas en het diafragma. Door het ontspannen van de ademhalingsspieren worden de longen kleiner gemaakt. De lucht stroomt daardoor automatisch door de luchtpijp naar buiten. Indien er geen invloed op uitgeoefend wordt, zullen de ademhalingsspieren in een maximale ontspannen staat gaan. Dan zijn ze optimaal gereed om daarna weer volop aan te spannen voor een volledige inademing.

Maximaal gebruik middenrif

De aanspanning van de ademhalingsspieren (middenrif en tussenribspieren) bereikt zijn maximum als de inspanning geleidelijk gebeurt. Dus een rustige opbouw van de aanspanning leidt tot een groot bereik. Deze aanspanning is dus afhankelijk van het vertrekpunt: gebeurt dit vanuit ontspanning of vanuit spanning. Indien het middenrif continue gespannen is, zal het maximum niet bereikt worden. De inademing zal dan niet lang en volledig zijn. Als de middenrifspier zich kan ontspannen en soepeler bewegen, kan er voldoende tijd genomen voor de rustige aanspanning van de ademhalingsspieren en kan het maximum wel bereikt worden.

Het proces van rustige geleidelijke aanspanning (de inademing) is qua tijdsduur langer dan de volledig en ontspannen uitademing. Denk hierbij aan het aanspannen van een elastiek, waarbij het ‘terugveren’ van het elastiek snel gaat.

 

Uitademen is ontgiften

Zolang je, door spanning te houden bij je uitademing, de ontspanning wilt sturen of tegenhouden, heeft je hoofd nog te veel een sturende, overmatig controlerende invloed. Deze controle heb je nodig als je onvoldoende vertrouwen hebt in jezelf en in het leven. Je blijft dan vasthouden aan het verleden en er is angst voor tekort, waardoor je de flow van het leven niet volledig kunt toelaten.

Een betere uitademing (een beweeglijk middenrif) heeft een groot effect op de vitaliteit van het lichaam. Er worden dan meer afvalstoffen afgevoerd, waardoor de omgeving van de cellen in het lichaam schoner wordt. Hierdoor kan de zuurstof van de ingeademde lucht en de voedingsstoffen beter de cellen bereiken en opgenomen worden.

Uit het boek Breathfulness als weg naar een verruimd leven

Uitademing als proces van ontgifting

Het biochemisch functioneren van je lichaam vindt plaats door processen in je lichaamscellen. Bij deze processen komen afvalstoffen vrij. De uitscheiding van afvalstoffen gebeurt deels via de ontlasting en de huid, maar het grootste gedeelte (rond de 70 procent) kan plaatsvinden via de uitademing. Tenminste, als er sprake is van een volledige uitademing. Bij een beperkte, gespannen uitademing (gespannen middenrif) worden niet alle afvalstoffen uitgescheiden en blijven deze achter in het lichaam. Door ophoping worden dit gifstoffen. Naast het drinken van voldoende water is een goede ademhaling de sleutel om je ontgiftingsproces zo optimaal mogelijk te laten verlopen.

Het lymfestelsel (lymfevaten, lymfeklieren en lymfeklierweefsel) is belangrijk voor het ontgiftingsproces en het afweersysteem van je lichaam. Door een verbeterde, actievere ademhaling wordt je lymfestelsel geactiveerd. Het heeft geen eigen pomp zoals het bloed (het hart), maar is afhankelijk van spierbeweging. De bewegingen van de ademhalingsspieren (middenrif en tussenribspieren) beïnvloeden de vloeistof in het lymfestelsel op een gunstige wijze, waardoor er een betere afvoer van afvalstoffen vanuit het lymfestelsel plaatsvindt. Het versterkt je natuurlijke afweer tegen virussen, bacteriën en andere organismen die je ziek kunnen maken.

Een goede wijze van ontgifting is dus je ademhaling (beweging van het middenrif) optimaliseren. Daarnaast waar nodig ook je voeding aanpassen en zorgen voor voldoende rust als tegenhanger van de inspanningen die je in je leven doet.

 

Flexibel middenrif

Optimaal loslaten en ontgiften is dus het resultaat van een ontspannen uitademing, waardoor de celstofwisseling verbetert en klachten verminderen. Het is echter niet alleen een fysiologisch proces, ook gedachten en gevoelens hebben een grote invloed op de ademhaling. De middenrifspier is betrokken bij het verwerken van gevoelens. Denk maar aan wat je doet als er plotseling gevaar dreigt of iets onverwachts heftigs gebeurt. Je houdt je adem in en zet deze vast door het middenrif niet meer te bewegen. Het is de angst- en alertheidsreactie op wat er gebeurt.

Als het middenrif wel in beweging blijft, flexibel is, kunnen gevoelens vrijuit doorstromen. Echter, niet alleen door angst, maar ook door vastgehouden emoties of beperkende gedachten verkrampt de middenrifspier en ontstaat er een beperkte, gespannen uitademing, waardoor niet alle afvalstoffen uitgescheiden worden en deze achterblijven in het lichaam. Door ophoping worden dit gifstoffen die zich nestelen in de omringende weefsels. Ook niet verwerkte emoties (verdriet, boosheid, etc.) of beperkende gedachtenpatronen zijn afvalstoffen en worden door het niet loslaten gifstoffen.

Er is een directe relatie tussen een volledige, ontspannen uitademing (beweeglijk middenrif) en met vertrouwen kunnen loslaten en overgeven aan alles wat er is. Lees meer over leren loslaten door goed uit te ademen bij het artikel Chronische hyperventilatie oplossen ».

 

Ademen is meer dan alleen beweging van het middenrif…

De diepere betekenis van ademen gaat veel verder dan alleen de fysieke betekenis van leven. De adem is een poort naar de verschillende dimensies van bewustzijn die we als mens kunnen bereiken (lees hier meer over de verschillende bewustzijnsstaten »). De adem is de brug tussen het aardse bewustzijn en het hogere bewustzijn, ook wel aangeduid als de Bron, Universum, Het alwetende veld. Het geeft toegang tot je ingevingen, je inspiratie, je intuïtie. De letterlijke betekenis van inspiratie is inademen van de geest en komt voort uit het Latijnse woord Inspirare. Mathilde Santing bezong het zo mooi in het lied Inspiratie.

De manier hoe je ademt heeft invloed op de mate van vertrouwen en handelen op basis van je inspiratie. Hoe optimaler je ademhaling is, des te meer zelfvertrouwen en kracht ervaar je om intuïtief te leven en te handelen. Het wetenschappelijk onderzoek in samenwerking met de universiteit van Leiden heeft ook aangetoond dat het creatief en oplossingsgericht denken versterkt wordt door een optimale ademhaling.

De adem is dus de brug naar het hogere bewustzijn, we noemen dit je bezieling. Het openstellen voor je innerlijke kracht, passie en bevlogenheid. Het is de meest effectieve weg om te weten waar je blij van wordt en vervulling uit haalt. Het is zeker niet altijd een makkelijke weg, maar een bewuste ademhaling kan je ondersteunen om die de obstakels weg te halen die je nu weerhouden om vanuit hart en ziel te leven.

Conclusie

Een optimale middenrifademhaling heeft invloed op je gehele menszijn, van fysiek, emotioneel, mentaal tot aan spiritueel. Het geeft energie én het schoont op. Lees meer hierover in de boeken die hieronder vermeld staan.

Bronnen:

Boek Breathfulness Als weg naar een verruimd leven – Marco en Jacquelien de Jager

Boek Breathfulness Handboek voor een vreugdevol en authentiek leven – Marco en Jacquelien de Jager

De boeken zijn te bestellen in de webwinkel.

Klik hier » voor info over het Wetenschappelijk onderzoek Universiteit van Leiden 2013-2014